Niebezpieczne geny

Źródło: https://www.flicr.com/photos/lelik/65442683/in/photolista4He9p-6MpQ8-s2PqM-V6Wf5-UXfna, autor: Leon G, licencja:[CC BY 2,0] https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/

Zachowania agresywne w przypadku psów ras olbrzymich są bez wątpienia poważnym problemem ze względu na niebezpieczeństwo jakie stwarzają. Atakujący człowieka jamnik zdoła go co najwyżej skaleczyć. Owczarek kaukaski może zabić.

Olbrzymy są wspaniałymi psami, posiadają wiele zalet i nie o to chodzi, aby z nich rezygnować. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że wiele z nich należy do ras wymagających opiekunów naprawdę dobrze znających się na wychowaniu i szkoleniu psów. Szeroka wiedza o rasie, krytyczna ocena własnych umiejętności oraz odpowiedzialne podejście do wyboru psa, w przypadku ras olbrzymich są niezbędne dla zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa ludzi i zwierząt w otoczeniu czworonoga.

* * *

Od setek lat w różnych częściach świata ludność zamieszkała bądź koczująca na obszarach wiejskich wykorzystywała do pracy duże psy. Do ich zadań należała obrona ludzi przed napastnikami i dzikimi zwierzętami, pilnowanie dobytku i zwierząt gospodarskich, bronienie stad przed atakami drapieżników, także pomoc w polowaniach.

Wybierano psy duże, ponieważ tylko takie były w stanie skutecznie walczyć z większymi drapieżnikami, bronić przed napastnikami, czy złodziejami. Przy tym odstraszały już i samym wyglądem.

Psy musiały być zdrowe, odporne i dobrze znoszące wszelkie trudy, w tym złe warunki klimatyczne, długie wędrówki czy niedostatki pożywienia. Wymagano, aby były silne, zwinne i umiejące walczyć z każdym przeciwnikiem. I to nawet do śmierci jego lub własnej. Pies musiał być czujny, odważny i samodzielny - jego zadaniem było zidentyfikować każde niebezpieczeństwo i skutecznie je zlikwidować. Nie czekał przy tym na polecenie - sam oceniał zagrożenie i podejmował decyzję. Tego od niego oczekiwano.

Choć bez naukowych podstaw, prowadzono jednak hodowlę, ukierunkowaną na pożądane cechy użytkowe. Rozmnażano najlepsze osobniki, a eliminowano słabe. Psy traktowane były inaczej, niż obecnie - selekcja, czy testowanie przydatności młodych zwierząt z dzisiejszego punktu widzenia bywały dość okrutne. W wyniku takich hodowli przez lata wykształciły się - różne w różnych regionach świata - rasy psów w zasadzie pasterskich, ale dobrze wypełniających też zadania z zakresu stróżowania i obrony.

Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Kangal_dog#/media/File:Kangal_Shepherd_(livestock-guarding_dog)_and_flock_of_goats_in_Namibia.jpg, licencja:[CC BY-SA 3.0] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Wykorzystywano psy nie tylko do pracy, ale i „rozrywki”. W wielu regionach świata przez wieki ogromną popularnością cieszyły się (niestety czas przeszły jest tu raczej życzeniowy) walki psów. I tu znowu chętnie wykorzystywano zwierzęta duże, choćby dlatego, że ich zmagania były bardziej widowiskowe.

Od psa bojowego wymagano, aby był silny, odważny, zwinny i waleczny. Cechą konieczną była agresja w stosunku do innych osobników. Zarówno jej najrozmaitszymi metodami uczono, jak i hodowano psy pod kątem jej wzmacniania.

Inną historię posiadają psy rzeźnickie, które pojawiły się w okresie zakładania miast, kiedy to mieszczanie zaczęli zajmować się handlem bydłem. Przez lata zadaniem wielkich i silnych psów rzeźnickich było pędzenie bydła, w tym także - taka ciekawostka - pokonywanie rozjuszonych byków. Do ich obowiązków należało też stróżowanie i obrona człowieka przed zbójcami. Nawet z narażeniem własnego życia.

Wiek XVIII i XIX to czasy tzw. rewolucji rolnej i szybkiego postępu hodowli zarówno roślin, jak i zwierząt. Między innymi stworzono wtedy nowe rasy psów, w tym obronnych i stróżujących. W wieku XX hodowle psów nadal intensywnie się rozwijały i obecnie w dalszym ciągu tak się dzieje. Działają liczne organizacje, które je wspierają i nadzorują, organizowane są przeglądy, pokazy i wystawy psów rasowych.

* * *

Olbrzymie psy, które oglądamy obecnie na wystawach w większości należą do ras kształtowanych od stuleci. I choć współczesne hodowle ukierunkowane są na osłabianie agresji (osobniki jawnie agresywne eliminowane są z wystaw), to jednak dzisiejsze psy nadal noszą w genach cechy utrwalane przez lata w wyniku hodowli ukierunkowanej na użytkowość.

Trzeba też zdawać sobie sprawę, że od niektórych ras również dziś wymagamy umiejętności stróżowania, obrony czy pilnowania stad. Trudno sobie wyobrazić, aby z takimi obowiązkami poradził sobie pies pozbawiony czujności, samodzielności i odwagi, ale także zdolności do agresji.

Można nie do końca zgadzać się z ideą tworzenia list ras niebezpiecznych, ale warto wiedzieć, że w wykazie 11 ras uznanych w Polsce za agresywne aż 9 to rasy psów olbrzymich - buldog amerykański, dog argentyński, dog kanaryjski, tosa inu, rottweiler, akbash dog, anatolian, moskiewski stróżujący i owczarek kaukaski.

Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File%3AMoscow_watchdog_4.JPG, autor: Edmontcz (Own work), licencja: [CC BY-SA 3.0] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Nie są tematem tego tekstu wszelkie zachowania agresywne stanowiące reakcję psa na różne sytuacje, np. zagrożenie, naruszenie jego przestrzeni czy odbieranie pokarmu. To osobny (i nader obszerny) temat. Tutaj skupiam się wyłącznie na zachowaniach wynikających z użytkowości psów określonych ras, które dokładnie nie są agresją, a raczej działaniem wpisanym w ich geny.

Często spotykam sie z opinią, że o tym, czy pies jest, czy nie jest agresywny decyduje wyłącznie jego wychowanie. Jeżeli więc będzie dobrze traktowany i wychowywany na łagodnego, to na pewno nie stanie się agresywny i nie ma obawy, że kiedykolwiek mógłby agresję przejawić. Nie zgadzam się z takim twierdzeniem. Uważam, że pies, który należy do rasy hodowanej w kierunku stróżowania i obrony, tym bardziej walki, jest zdolny do podjęcia - jeżeli uzna, to za konieczne - ataku.

Zgadzam się, że prawidłowo zsocjalizowany i dobrze ułożony pupil będzie łagodny i przyjazny. I być może nigdy nie ujawni swoich niebezpiecznych umiejętności. Jednak, moim zdaniem, nabywając psa należącego do którejś z użytkowych ras olbrzymich trzeba go nie tylko od najwcześniejszego okresu socjalizować i prawidłowo wychowywać. Sądzę, że ze względów bezpieczeństwa, niezbędne jest poddanie takiego psa profesjonalnemu szkoleniu, co najmniej w kierunku posłuszeństwa.

Dobrze wychowany i traktowany, odpowiednio wyszkolony i pozostający pod stałą kontrolą - solidne ogrodzenie, zamykanie psa przed obcymi, niepozostawianie samego z małymi dziećmi itd. - olbrzymi pies będzie wspaniałym członkiem rodziny, uroczym towarzyszem zabaw i opiekunem dla dzieci. Doskonałym kompanem, ale też w razie potrzeby niezawodnym stróżem i oddanym obrońcą.

Źródło: https://pixabay.com/en/dog-girl-summer-beach-big-dog-764484/, autor: 947051, licencja: CC0 Creative Commons